Op het oog zijn speciaalbier en pils (“normaal bier”) makkelijk te onderscheiden. Maar wat is nou de daadwerkelijke definitie van speciaalbier? Wanneer valt een biertje onder speciaalbier?
De definitie van speciaalbier
Onder speciaalbier verstaat men bieren die een andere smaak en/of kleur hebben dan pils. Of een biertje onder pils of onder speciaalbier valt is niet wettelijk bepaald. Echter zit er wel vaak een verschil in het gistingsproces. Zo zijn speciaalbieren vaak bovengistend en is pils bijna altijd ondergistend.
Gistingsprocessen
Bieren worden middels drie verschillende gistprocessen gebrouwen. Ondergisting, bovengisting, spontane gisting. Pils is vrijwel altijd een ondergistend bier. Ondergisting is een gistingsproces dat plaats vindt bij een lage temperatuur (tussen 4 en 15 graden) en houdt in dat de gist zich afzet op de bodem.
Speciaalbieren zijn bijna altijd bovengistend. Bovengisting is een gistingproces dat plaats vindt op hoge temperatuur (tussen 15 en 25 graden) en houdt in dat de gist naar boven drijft. Bovengistende bieren hebben vaak meer smaak.
Als laatste heb je nog bieren met een spontane gisting. Dit houdt in dat de bieren …. Witbier en Tripel zijn speciaalbier soorten die spontaan gistend zijn.
Oorsprong van speciaalbier
De term speciaalbier is in de jaren tachtig ontstaan. Als reactie op de toenemende populariteit van Belgische bieren met een smaakje, startten ook steeds meer Nederlandse brouwers met het brouwen van bieren met andere smaken.
Eind jaren negentig neemt het aantal speciaalbier brouwerijen in Nederland explosief toe. Dit leidt ook een toename van het aantal biersoorten (denk aan IPA, bockbier, tripel, quadrupel). Door de grote variatie aan biersoorten worden speciaalbieren tegenwoordig steeds vaker ingedeeld in smaakgroepen (licht & subtiel, donker & complex, amber & elegant). Dit maakt het makkelijker voor consumenten om een weg te vinden in alle verschillende soorten bieren.
Speciaalbier vandaag
Doorgespoeld naar vandaag en speciaalbier is populairder dan ooit tevoren. En het einde is nog niet in zicht. De Nederlander kiest steeds vaker voor speciaalbier in plaats van een “gewoon” pilsje. Kwaliteit neemt het over van kwantiteit.